اثر رقم و علف‌کش‏های پیش‏کاشت و پس‎رویشی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود فرنگی

سابقه و هدف: علف‌های هرز، خطر جدی در مزارع نخودفرنگی هستند و تولید این محصول را کاهش می‌دهند. گیاه نخودفرنگی به سبب رشد آهسته اولیه و اندازه کوچک، قدرت رقابت کمی دارد و علف‏های هرز سبب کاهش زیاد عملکرد آن می‏شوند. به دلیل هزینه های زیاد کارگری حاصل از وجین دستی، کشاورزان به‌سوی استفاده از گزینه‌های جایگزین ارزان‌تر و آسان‌تر مانند کنترل شیمیایی سوق پیدا می‏کنند. هدف‌ از اجرای این آزمایش بررسی میزان تحمل رقم‏های نخودفرنگی شامل شمشیری، پفکی و دو منظوره به علف‎کش‎های بکار برده شده و همین‏طور ارزیابی مقدار عملکرد آن‌ها تحت تأثیر تیمارهای مدیریتی متفاوت بود. مواد و روش‏ها: آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اول روش مدیریت علف‏های هرز شامل مقدار توصیه ‌شده علف‌کش‌های تریفلورالین (EC 45%) به‌میزان دو لیتر در هکتار به‏صورت پیش‌کاشت، ایمازتاپیر (SL 10%) به‎مقدار 7/0 لیتر در هکتار به‏ روش پس‌رویشی، مخلوط دو علف‌کش بنتازون (SL 48%( با دز دو لیتر در هکتار و هالوکسی فوپ آر متیل (EC 8/10%) با دز یک لیتر در هکتار و کاربرد دو علف‌کش هالوکسی فوپ آر متیل و بنتازون به‌صورت مجزا به فاصله‌ی یک هفته از یکدیگر با دزهای ذکر شده در بالا، وجین دستی و عدم وجین و عامل دوم ارقام نخود‌فرنگی شامل پفکی، دومنظوره و شمشیری بود. در انتهای فصل رشد، 10 بوته نخود‌فرنگی از هر کرت انتخاب و تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن غلاف سبز در بوته، وزن 100 دانه و عملکرد غلاف تر اندازه‌گیری ‌شد. برای تعیین عملکرد دانه، مابقی کرت برداشت و به هکتار تعمیم داده شد. قبل از تجزیه آماری، داده‌های غیر نرمال در نرم‌افزار Minitab به روش Box-Cox نرمال شدند و سپس توسط نرم‌افزار SAS مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. مقایسه میانگین داده‌ها توسط آزمون LSD انجام و شکل‏ها در نرم‌افزار اکسل رسم شدند. یافته‏ها: نتایج نشان داد که در رقم دومنظوره، بیشترین تعداد غلاف در بوته از تیمارهای وجین و تریفلورالین بدست آمد و کمترین آنها از تیمارهای مصرف جداگانه بنتازون و هالوکسی‌فوپ آر متیل گزارش شد در همین رقم، بیشترین مقادیر صفت‏های مورد بررسی شامل تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن غلاف سبز و وزن 100 دانه نیز از تیمار های وجین و تریفلورالین و کمترین مقادیر این صفات از تیمارهای مصرف جداگانه بنتازون و هالوکسی‌فوپ آر متیل حاصل شد. بیشترین مقادیر مربوط به صفات تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته در رقم پفکی از تیمار وجین حاصل شد. و بیشترین مقدار وزن سبز غلاف در رقم پفکی، از تیمارهای وجین و مصرف جداگانه بنتازون و هالوکسی‌فوپ آر متیل حاصل شد. در حالی‏که وزن 100 دانه در این رقم، تحت تاثیر هیچ‏کدام از روش‏های مدیریتی قرار نگرفت. در رقم شمشیری بیشترین مقدار تعداد غلاف در بوته، وزن سبز غلاف و وزن 100 دانه از تیمار پرسوئیت حاصل شد و تعداد دانه در بوته در تیمار وجین بیشترین میزان را نشان داد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش به‏نظر می‏رسد که تیمار مدیریتی تریفلورالین در رقم دو منظوره بهتر از بقیه رقم‏ها در کنترل علف‏های هرز اثر داشته و اثر نامطلوب کمتری هم روی این رقم نسبت به بقیه بجا گذاشته است. در رقم پفکی، کاربرد علف‏کش تریفلورالین، باعث بد سبزی شد و دوباره زمین در کرت‏های مربوط به این تیمار واکاری شد. در مجموع رقم پفکی، نسبت به دو رقم دیگر حساسیت بیشتری به علف‏کش‏ها نشان داد و در بیشتر موارد، تیمار وجین نسبت به تیمارهای شیمیایی مورد استفاده نتیجه بهتری نشان داد. در رقم شمشیری، کارایی علف‎کش پرسوئیت از تریفلورالین بیشتر بود به نحوی که همواره در این تیمار، صفت‏های مورد اندازه‏گیری بیشتر از بقیه تیمارهای شیمیایی بودند.